شاید تاکنون اصطلاح گام موسیقی یا مواردی مثل گام ماژور یا گام مینور به گوشتان رسیده باشد. گام در موسیقی یعنی الگویی که نوازنده یا آهنگساز برای استفاده از نتها تعیین می‌کند. این الگو برای این است که نوازنده روی کدام نت تاکید بیشتری کند، یا از کدام نت زودتر عبور کند. همچنین گام باعث ملی شدن موسیقی می‌شود و به آن هویت می‌بخشد.
در واقع زمانی که شنونده یک قطعه موسیقی را می‌شوند، بر اساس الگوی گام متوجه ملیت آن نیز می‌شود. یادگیری آموزش تئوری گام های موسیقی یکی ازمهم‌ترین مهارت‌های یک نوازنده محسوب می‌شود و اگر شما به دنبال یادگیری آن هستید این مقاله از سایت وب آوا به شما کمک خواهد کرد.
زمانی که یادگیری موسیقی و نواختن سازهای مختلف را شروع می‌کنید، ابتدا با گام ماژور یا مینور آشنا می‌شوید. یک گام یا همان Scale در موسیقی، گروهی از نت‌های پی در پی هستند که به طور بالارونده یا پایین‌رونده در کنار همدیگر قرار گرفته‌اند. بهتر است بدانید که هر گام از دو دانگ تشکیل می‌شود و فاصله بین دانگ اول و دوم، یک پرده میباشد.
فهرست محتوا
دسته‌بندی گام های موسیقی
گام‌های موسیقی براساس تعداد نت‌هایی که آن‌ها را تشکیل می‌دهند، دسته‌بندی می‌شوند. البته این دسته‌بندی به فواصل موجود بین نت‌های تشکیل‌دهنده گام نیز وابستگی دارد. کلمه گام از ریشه لاتین آن به معنی نردبان گرفته شده است. در نتیجه یک گام را می‌توانید مانند بالا رفتن از پله‌های یک نردبان تصور کنید.
گام‌های موسیقی به صورت کلی به دو دسته گام‌های دیاتونیک و گام‌های کروماتیک تقسیم می‌شوند. البته گام پنتاتونیک هم وجود دارد که در این مقاله از آن صرف نظر خواهیم کرد.
گام دیاتونیک
این گام یکی از گام های موسیقی بوده و از پنج پرده و دو نیم پرده تشکیل شده است و دارای 7 نت است. هر گام دیاتونیک از دو دانگ تشکیل شده است که یک پرده از هم جدا هستند. محل قرار گرفتن پرده‌ها و نیم‌پرده‌ها در گاه‌های دیاتونیک متفاوت است و براساس آن، نوع گام مشخص می‌شود. به این فاصله بین گام‌ها مایه هم گفته می‌شود. مایه ماژور و مایه مینور دقیقاً همان انواع دیاتونیک هستند که گام‌های ماژور و گام‌های مینور در این مایه‌ها ساخته می‌شوند.
گام کروماتیک
این گام یکی دیگر از گام های موسیقی هم از 12 نت گام متعادل غربی تشکیل می‌شود. تمامی نتها گام کروماتیک، نیم پرده از هم فاصله دارند. نیم پرده‌های تشکیل دهنده این گام می‌تواند از هر دو نوع نیم پرده کروماتیک یا نیم پرده دیاتونیک باشد.
گام کروماتیک به تنهایی به دو دسته کروماتیک ملودیک و کروماتیک هارمونیک تقسیم می‌شود. جهت حرکت این گام هم رو به بالای خطوط حامل یا همان بالارونده و هم رو به پایین خطوط حامل یا همان پایین رونده می‌تواند باشد. در گام‌های بالارونده معمولاً از علامت دیز برای ایجاد نیم پرده و در گام‌های رو به پایین خطوط حامل معمولاً از علامت بمل برای ایجاد نیم پرده استفاده می‌شود.
در کروماتیک ملودیک، از یک نت تا نت بعد به اندازه یک پرده، نخست نیم پرده کروماتیک و سپس نیم پرده دیاتونیک می‌آید. این در حالی است که در کروماتیک هارمونیک از یک نت تا نت بعد، نخست نیم پرده دیاتونیک و سپس نیم پرده کروماتیک می‌آید.
نکته دیگری که درباره گام کروماتیک لازم است بدانید، این است که معمولاً از گام‌های کروماتیک برای ساخت یک قطعه موسیقی استفاده نمی‌شود! از این گام معمولاً به صورت نت‌های پاساژ در گام‌های دیاتونیک استفاده می‌کنند. بهترین مثال برای استفاده از پاساژ‌های کروماتیک، قطعه پرواز زنبور عسل، اثر ریمسکی کرساکوف آهنگساز معروف و مشهور روسی است.
گام ماژور
یکی از معروف‌ترین و معمول‌ترین گام‌های موسیقی، گام ماژور است. این گام براساس توالی پرده‌ها و نیم‌پرده‌ها تعریف می‌شود. گام ماژور دارای پنج فاصله یک پرده‌ای و دو فاصله نیم پرده‌ای است. برای اینکه یک گام ماژور داشته باشیم، نتها به ترتیب زیر در نظر گرفته می‌شوند.
نیم‌پرده – پرده – پرده – پرده – نیم‌پرده – پرده – پرده
به طور مثال، در تصویر زیر، گام سل‌ماژور بر روی خطوط حامل معرفی شده است:
در گام دو ماژور تمامی نتها به صورت معمول و بدون نشانه‌های تغییر دهنده، منطبق با الگوی ماژورمی‌باشند. البته در سایر گام‌ها با توجه به الگوی ثابت گام، لازم است نتها را با کمک علائم تغییر دهنده، به شکلی تغییر دهیم که عدد ترتیبی فاصله، یکسان و ثابت بماند تا نتها با الگو منطبق شوند. یکی از مهم‌ترین کاربردهای علائم تغییر دهنده، تنظیم فاصله بین درجه‌های گام‌های موسیقی و انطباق آن‌ها با الگوی ثابت گام میباشد.
نکات مهم برای استفاده از علائم تغییر دهنده
- فواصل قبلی بهم نریزد.
- همواره در سرکلید یک گام، از یک نوع علامت تغییر دهنده استفاده شود، به جز مواردی که از علائم تغییر دهنده موقت استفاده شده باشد.
- می‌توانیم از دوبل دیز و دوبل بمل در گام‌های موسیقی استفاده کنیم. در واقع مهم‌ترین کاربرد این علائم، همین انطباق دادن نتها با الگوی گام میباشد.
گام مینور
گام دوم در آموزش تئوری گام های موسیقی، گام معروف مینور است. این گام هم مانند گام ماژور 7 نت دارد. در حالی که قانون توالی نتها در این گام با گام ماژور متفاوت است، اما خود گام مینور به سه دسته تقسیم می‌شود. در واقع نت سوم این گام بمل شده است. البته قانون گام‌های مینور برای هر یک از انواع آن متفاوت است. زیرا برخلاف گام ماژور، در گام مینور، سه قانون مختلف وجود دارد. در تصویر زیر پرده و نیم پرده در گام مینور ملودیک به ترتیب با T و S نمایش داده شده است.
انواع گام‌های مینور به سه دسته‌بندی زیر تقسیم می‌شوند:
- گام مینور طبیعی
- گام مینور هارمونیک
- گام مینور ملودیک
جالب است بدانید که به طور معمول، گام‌های ماژو صدای شادی دارند و این درحالی است که در مقابل، گام‌های مینور شامل صداهایی غمگین هستند.
انواع مدهای موسیقی
در بخش بعدی آموزش تئوری گام های موسیقی، به شکلی از یک گام که همراه با رفتاری ملودی‌وار باشد، یک مد یا همان Mode گفته می‌شود. مد به تاریخ قرون وسطا برمی‌گردد که به بخشی از موسیقی کلاسیک غربی تبدیل شدند. به صورت کلی این گام‌های با نام مدهای کلیسایی یا مدهای یونانی معرفی و شناخته می‌شوند. نحوه توالی نتها و قرار گرفتن آن‌ها در مدهای مختلف در تصویر زیر نمایش داده شده است. حروف W و H به ترتیب بیانگر پرده و نیم‌پرده هستند.
- یونین – Lonian
- دورین – Dorian
- فریژین Phrygian
- لیدین Lydian
- میکسولیدین Mixolydian
- ائولین Aeolian
- لوکرین Locrian
البته در نگاه اول ممکن است کمی با این مدها برای گام‌های مختلف، گمراه شوید. در حالی که مد یونین همان گام ماژور و مد ائولین نام دیگر گام مینور طبیعی است.
جمع بندی
گام های موسیقی، زبان این دنیای شگفت‌انگیز هستند. زبان موسیقایی شامل نت‌های مختلف و زیادی است. این گام‌ها به موسیقی‌دانان اجازه می‌دهند تا ملودی‌ها، ریف‌ها، تک‌خوانی‌ها و حتی بداهه‌نوازی‌ها را به شکلی بسازند که آهنگین و قابل تجسم به گوش مخاطب برسد.
در دنیای بی حد و مرز موسیقی، گام‌های بسیار بیشتری از آنچه در این مقاله صحبت شد وجود دارد، با این حال، آموزش تئوری گام های موسیقی تا اینجا برای شما کافی‌ست تا به موسیقی علاقه‌‌مند شوید و یادگیری خود را از همین امروز شروع کنید. حتی برای درک عمیق‌تر شما از موسیقی و هر آنچه می‌شنوید نیز، بسیار مفید خواهد بود.
هیچ دیدگاهی نوشته نشده است.