معرفی ساز ویولن و اجزای آن

یکی از هنرها و سرگرمی های ارزشمندی که از قدیم تاکنون بسیار مورد توجه بشر قرار گرفته، نواختن ساز و یادگیری موسیقی می باشد که با روح و روان انسان عجین شده است. ساز ویولن (Violin) از جمله سازهای محبوب و پر طرفداری است که با تولید صدایی دلنواز، بی نظیر و لطیف، از سازهای زهی آرشه ای محسوب می گردد. علاوه بر اینکه تک نوازی این ساز دارای صدای دلنشینی می باشد، بلکه به همراه سایر ادوات موسیقی نیز جذابیت و زیبایی خاصی داشته و بسیار لذت بخش و شنیدنی است.در این مقاله از سایت وب آوا ساز ویولن و اجزای آن به شما معرفی شده است .

ویولن چیست؟

یکی از سازهای با ابعاد کوچک که به راحتی می توان آن را در دست گرفت و جهت نواختن روی شانه قرار می گیرد، ساز ویولن است. نوازنده برای نواختن این ساز، باید آرشه را در دست راست خود بگیرد. این ساز با قرار گیری در گروه سازهای زهی و آرشه ای، از کوک سیم های مخصوصی برخوردار بوده و برخلاف سازگیتار، تنها از ۴ تار تشکیل شده که دارای اسامی “می” برای سیم اول، “لا” برای سیم دوم، “ر” برای سیم سوم و “سل” برای سیم چهارم می باشد. (در صورتی که تمایل دارید با ساز گیتار آشنا شوید می توانید مقاله گیتار چیست سایت وب آوا را مطالعه کنید)

همچنین، نوازنده احساس راحتی خوبی هنگام نواختن ساز ویولن به علت وزن اندک 400 گرمی آن می کند. این ساز دارای 58 قطعه مختلف بوده ولی نوازنده ها با کلیه این قطعات سر و کار ندارند و قادر به یادگیری راحت ویولن، تنها با درگیر شدن شانه، چانه و دست راست و چپ خود خواهند بود.

تاریخچه پیدایش ویولن

می توان برای هر یک از سازهای موسیقی موجود، یک سیر تکاملی را در نظر گرفت. که البته این موضوع در رابطه با ساز ویولن نیز صدق می کند. اروپایی ها صاحب سازی به اسم رباب در قرن نهم میلادی بودند که بعدها نام آن به ربک تغییر دادند. این ساز، ساختار متفاوتی از ویولن داشت و بر روی بدنه آن، چندین سوراخ مجزا به چشم می خورد.با گذشت زمان، ظاهر این ساز تغییر کرد و در قرن یازدهم میلادی، ویولن ابتدایی، تنها با سه سیم متولد گردید. نخستین شخصی که موفق به طراحی یک ساز ویولن اصولی و کارآمد شد، گاسپرو برتولتی ایتالیایی بود.

خانواده ویولن شامل سه ساز ویولن، ویولا و ویولن سل می‌باشد. این سازها که در سده 17 در ایتالیا به وجود آمده‌اند، به ترتیب در منطقه زیر و میانی و بم صدا تولید می‌کنند.

آشنایی با اجزای مختلف ساز ویولن

طراحی ساز ویولن در انواع مختلفی صورت می گیرد که هر یک از ویژگی های متفاوتی برخوردار بوده، ولی دارای اجزای مشترکی هستند که هر فرد علاقمند به ویولن و نواختن این ساز، باید شناخت کافی در رابطه با آنها داشته باشد. در ادامه جهت آشنایی با ساز ویولن به معرفی اجزای آن خواهیم پرداخت:

آرشه یا کمان

به ترکه چوبی که در امتداد آن رشته موهای دم اسب قرار گرفته و در دو سر آن ثابت شده است، کمان یا آرشه اطلاق می گردد.

جعبه طنینی یا رزونانس

این جعبه دارای سه قسمت صفحه زیرین، صفحه رویی و زوارهای دور می باشد. همچنین از چوب آبنوس جهت افزایش استحکام خرک، گریف و سیم گیر در این ساز استفاده می گردد.

گردن یا دسته

در حقیقت تکیه گاه سیم ها، دنباله چوب آبنوس است که بخش فوقانی آن، محل قرار گرفتن انگشت نوازنده است. نوازنده ویولن می تواند انگشت خود را در کل طول چوب قرار دهد. سیم ها در انتهای دسته، به دور گوشی های موجود در داخل جعبه کوچکی به نام کوک، پیچیده شده اند.

خرک

خرک در واقع پلی میان جعبه رزونانس و سیم ها به شمار می رود که وظیفه آن نگهداری سیم ها در ارتفاعی خاص جهت عبور بر روی جعبه طنینی، تقسیم راه سیم ها و همچنین انتقال ارتعاش سیم ها به جعبه رزونانس است. استوانه چوبی کوچکی درون جعبه طنینی و در زیر محل قرارگیری خرک وجود دارد که ارتعاشات را به صفحه زیرین ساز انتقال داده و از شکستن صفحه رویی ساز، به دلیل فشار خرک و سیم ها جلوگیری می کند.

گریف

جنس گریف از چوب آبنوس است و در طول دسته ویولن قرار گرفته و امتداد آن تا میانه جعبه ساز می باشد. نوازنده، سیم را با انگشت خود به گریف می چسباند و از این رو، با کوتاه کردن طول سیم، به نواختن نت های مختلف می پردازد.

سیم گیر

ساخت سیم گیر نیز با چوب آبنوس صورت می گیرد و در فاصله کمی از خرک تا انتهای تنه ویولن امتداد می یابد. و با زهی از جنس پلاستیک، روده یا سیم، به دکمه واقع در بخش زیرین جدار، بند خواهد شد.  

سیم ها

نقطه شروع سیم ها از جعبه کوچک سر ساز بوده و در راستای چوب آبنوس تکیه گاه سیم ها، ادامه می یابد و با عبور از روی خرک، در نهایت در سیم گیر مهار خواهد شد. در گذشته از روده گوسفند یا زه جهت ساخت سیم های ویولن استفاده می شد. اما در حال حاضر، اقدام به پیچیدن سیم فلزی نازکی بر روی روده، در سیم های بم تر می کنند و همچنین، مفتول فلزی نیز به تنهایی در سیم های زیرتر به کار می رود.

نحوه استفاده از ساز ویولن

نوازنده ساز ویولن باید توانایی نگه داشتن این ساز را با کمک شانه و گردن خود داشته باشد. هنگام نواختن، این ساز با سه قسمت بدن یعنی شانه، چانه و دست چپ در تماس می باشد.

نوازنده از شانه چپ جهت نگه داشتن این ساز استفاده می کند. شانه نوازنده باید در هنگام گرفتن ساز به حالت افتاده باشد و نباید شانه خود را بالا بکشد. ولی در صورت داشتن گردن بلند، چاره ای جز بالا کشیدن شانه و خم کردن گردن خود به طرف پایین، جهت تسلط یافتن بر ساز ندارد.

همچنین باید برای ساز ویولن و دسته آن، امتدادی افقی با زمین را در نظر گرفت. از این رو، نوازنده باید تا جایی که امکان دارد، دست چپ خود را بالا ببرد. وی باید از گرفتن ساز به نحوی که سرپنجه و دسته ساز به طرف زمین یا بالعکس باشد، خودداری کند. چرا که این حالت، سبب وارد شدن فشار به مهره های گردن و همچنین پایین افتادن ستون مهره ها و سخت نفس کشیدن وی خواهد شد.

حقایق جالب درباره ساز ویولن که نمیدانستید

1. روده حیوانات و تارهای ویولن

در قدیم سیم‌های ویولن از مواد مصنوعی و فلزات رشته‌ای فولادی ساخته نمی‌شدند. در واقع قبلاً رسم بود که سیم‌های ویولن از روده حیوانات به ویژه روده گوسفند ساخته شوند. این نوع از تارها را تارهای کتگوت می‌گویند.

2. کمانچه همان ویولن است

آیا تا به حال به تفاوت یا شباهت میان ویولن و کمانچه فکر کرده‌اید؟ در واقع این دو ساز یکی هستند. با اینکه در حال حاضر برخی ویولن را متفاوت از کمانچه می‌دانند، اما در گذشته این دو ساز به یک شکل استفاده می‌شدند. در تاریخ نوازندگان کلاسیک، پدر موتزارت یعنی لئوپولد در کتاب ویولن نوازی از ساز ویولن تحت عنوان کمانچه نام برده است.

3. ویولن یا 16 میلیون دلار نقد

بله، گرانترین ویولن جهان در سال 2010 به قیمت 16 میلیون دلار فروخته شد. این رکورد قبلا شکسته شده است و در واقع جدیدترین گرانترین ویولن جهان 20 میلیون دلار قیمت دارد و آنتونیو استرادیواری سازنده ایتالیایی آن را مسیح نامگذاری کرده است.

4. نواختن ویولن لاغر می‌کند!

نوازندگان ویولن معمولاً هنگام نواختن ساز خود 170 کالری در ساعت می‌سوزانند که تقریباً همان کالری سوزانده شده با پیاده روی آهسته و یک ساعته است. موسیقی کلاسیک و آلات موسیقی معمولاً به عنوان یک تمرین در نظر گرفته نمی‌شوند، اما نواختن ویولن به حرکات ماهیچه‌ای کوچک از هر دو دست چپ و راست نیاز دارد.

5. تایتانیک و نوازندگان آن

در حالی که کشتی آر ام اس تایتانیک در سال 1912 پس از برخورد با کوه یخ به طرز غم انگیزی در حال غرق شدن بود، اولین ویولونیست و رهبر گروه موسیقی کشتی، والاس هارتلی انگلیسی 33 ساله، تصمیم گرفت که او و گروهش موسیقی بنوازند تا مسافران را آرام نگه دارد.

سوالات متداول پیرامون ساز ویولن

جمع بندی

یکی از جذاب ترین و لذت بخش ترین کلاس های آموزش موسیقی، یادگیری ویولن می باشد. ساز ویولن دارای نقش پر رنگ و با اهمیتی هم به شکل تک نوازی و هم در ارکسترها به شکل گروه نوازی می باشد. با توجه به سازگاری ویولن با فرهنگ های مختلف، می توان این ساز را در موسیقی ملل مختلف مشاهده نمود. شما می توانید جهت فراگیری نحوه نواختن ساز ویولن و شرکت در کلاس های آموزشی آن، به سایت وب آوا مراجعه نمایید