راهنمای خرید سنتور و نکات مهم آن

اگر شما هم از جمله کسانی هستید که به نواختن سازهای ایرانی و موسیقی‌اش علاقه دارید، یکی از بهترین سازها برای شروع یادگیری و نواختن موسیقی ایرانی، ساز سنتور است. گفته می‌شود که سنتور ایرانی، پدر سازهای مختلفی از جمله، قانون، چنگ، هارپسیکورد، یان کین چینی، سیمبالوم و دالسیمرز آمریکایی و اروپایی است.

اما یکی از متداول‌ترین دغدغه‌های علاقه‌مندان به ساز سنتور (Santur) این است که سنتور خوب و مناسب برای خرید باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد. توجه داشته باشید که انتخاب سنتور با کیفیت، اهمیت بسیار زیادی در ایجاد و حفظ علاقه در شما دارد. به همین دلیل پیشنهاد می‌کنیم هنگام خرید سنتور مبتدی، علاوه بر قیمت ساز به مواردی که در این مقاله از سایت وب آوا در قالب راهنمای خرید سنتور اشاره می‌شود، دقت کنید.

آشنایی مقدماتی با اجزای سنتور

سنتور از اجزای مختلفی ساخته شده و توصیه می‌شود برای بهبود راهنمای خرید سنتور، ابتدا با اجزای این ساز آشنا شوید. یکی اجزای اصلی سنتور، جعبه رزونانس است که از کلاف، کفه و صفحه تشکیل شده است و با چسب به یکدیگر متصل شده‌اند. بین کف و صفحه حدود سه الی هفت پل (خرک) وجود دارد که بنا به تشخیص سازنده، تصمیم می‌گیرد آن‌ها را در کدام قسمت ساز قرار دهد.

بدنه سنتور نیز از چوب‌های مختلفی همچون، گردو، راش، فوفل، آزاد، رزوود و… ساخته می‌شود. البته به طور معمول چوب گردو نسبت به چوب‌های دیگر رایج‌تر است. روی جعبه نیز دو حفره به شکل گل وجود دارد که علاوه بر زیبایی ساز، وظیفه ایجاد رزونانس در ساز سنتور را نیز دارد.

نکته مهم در آشنایی با این اجزا این است که چگونگی ساخته این جعبه، ضخامت کفه یا صفحه و حتی چگونگی قرارگیری آن‌ها در کیفیت صدای ساز اهمیت بسیار زیادی دارد. البته ضخامت صفحه یا کفه به نوع چوب به کار رفته در جعبه نیز بستگی دارد.

انواع سنتور

در ایران سنتورهای مختلفی از نظر ساختار و کاربرد طراحی شده‌اند و در بازار وجود داشته و برای راهنمای خرید سنتور باید به آن توجه داشت؛ برخی از این موارد عبارتند از :

• ۱۰ خرک
• ۱۱ خرک
• ۱۲ خرک
• لا کوک
• سی کوک
• باس
• باریتون
• کروماتیک
• کروماتیک بم

اما در این بین سنتور ۹ خرک یا سل کوک رایج‌ترین سنتور مورد استفاده در بازار ایران و میان علاقه‌مندان است.

نکات مهم راهنمای خرید سنتور

حال که با انواع سنتور و اجزای آن آشنا شدید، لازم است درباره نکات مهم در هنگام خرید سنتور صحبت کنیم.

عمر چوب گردو

یکی از مهم‌ترین نکاتی که در زمان خرید سنتور لازم است توجه کنید، عمر چوب گردوی به کار رفته در تولید ساز است. چوب هر چه کهنه‌تر و خشک‌تر باشد، به این معناست که کیفیت بالاتری دارد. این نکته را نیز یادتان باشد که سنتور با توجه به جنس و عمور چوب، شرایط خاصی برای نگهداری در آب و هوای متفاوت دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این مورد حتماً با فروشنده مشورت کنید و راهنمایی بگیرید.

نحوه گره زدن سیم

هم‌چنین چگونگی گره زدن سیم به سیم‌گیر نیز در بررسی راهنمای خرید سنتور بسیار مهم است. این مسئله در نگه داشتن کوک سیم‌ها و کیفیت صدا بسیار موثر است.  مرغوبیت جنس سیم‌ها نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. یادتان باشد که سیم‌ها حتماً باید دارای چگالی یکسان باشند در غیر این صورت صدای تولید شده توسط نوازنده مطلوب نخواهد بود.

صدای سنتور را با دقت بشنوید | نکنه مهم راهنمای خرید سنتور

قطعاً یکی از مهم‌ترین ویزگی‌های ساز مناسب، صدای زیبا و جذاب است. بنابراین یکی از مواردی که در راهنمای خرید سنتور باید بررسی کنید، صدای آن است. توانایی تشخیص یک‌نواختی صدای ساز، مستلزم زحمت فراوان و تلاش‌های زیادی است. به همین دلیل توصیه می‌کنیم، تایید یک دست بودن صدای سنتور را از یک متخصص یا استادتان بخواهید.

در واقع برای تشخیص خوب بودن صدای سنتور باید آن را بنوازید تا بتوانید صدای ساز را بررسی کنید. گرچه حجم صدای ساز به سلیقه‌ی افراد بستگی دارد، اما پیشنهاد می‌کنیم سنتورهای پر حجم را انتخاب نکنید. دقت داشته باشید که صدای ساز باید بم کریستالی، زنگ‌دار، کم‌حجم و یکدست باشد. در واقع به اعتقاد اکثر اساتید سنتورسازی، سازهای با چوب گردوی تیره و راه راست و یا فردار دارای کیفیت صوتی بهتری دارند.

یادتان باشد که سنتور نباید صدای اضافه داشته باشید، زیرا صداهای اضافی به معنای عدم تناسب ضخامت صفحه، جنس آن و محل پل گذاری است. نوازنده‌های حرفه‌ای سنتور هیچ علاقه‌ای به شنیدن تقه یا صدای دیگر از سازشان را ندارند، زیرا این ایرادی مهم برای سنتور محسوب می‌شود. بنابراین زمانی که برای اطمینان از کیفیت ساز، صدای آن را شنیدید و کاملاً یکدست و بدون زنگ اضافه بود، می‌توان گفت سازی که انتخاب کرده‌اید خوش صدا است.

کیفیت ساخت سنتور

اکثر اساتید و بزرگان سنتورسازی، معتقد هستند سازهایی که چوب گردوی تیره و راه راست یا فردار دارند، کیفیت صوتی‌شان بهتر است. البته همانطور که گفته شده اگر چه تشخیص عمر یا مدت زمان خشک شدن چوب سخت است، اما این فاکتور در کیفیت سنتور و صدای آن موثر است.

این نکته نیز حائز اهمیت است که کیفیت سنتور مجموعه‌ای از چندین فاکتور است. به همین دلیل گاهی اوقات ممکن است یک ساز با چوب روشن خروجی صدای بهتر و با کیفیت‌تری نسبت به چوب تیره و راه راست و فردار داشته باشد.

کیفیت ظاهری ساز نیز در صدا و خروجی کار موثر است. به طور مثال کیفیت رنگرزی سنتوری که با شایان یا سیلر یا لاک رنگ شده باشد، نسبت به سازی که صرفاً با لاک رنگ شده باشد، کمتر است. زیرا سیلر به دلیل خاصیت پوشانندگی، منافذ چوب را می‌پوشاند که این اتفاق خود باعث کاهش کیفیت صدا می‌شود.

کوک ساز سنتور در راهنمای خرید سنتور

نکته بعدی کوک ساز سنتور است. حتماً تلاش کنید سازی را بخرید که چندین بار کوک شده باشد. هم‌چنین از کسی که تخصص کوک کردن سنتور را دارد بخواهید چند سیم را به صورت امتحانی دوباره کوک کند تا از کیفیت نگهداری کوک سایت مطمئن شوید.

عدم وجود خاتم یا معرق روی سنتور

نکته دیگر اینکه هیچ گاه برروی یک سنتور حرفه‌ای صنایعی چون خاتم، معرق یا منبت روی صفحه ساز نمی‌بینید. زیرا این موارد به علت عدم یکدستی صفحه باعث تضعیف صدا می‌شوند.

آیا سنتور دست دوم برای خرید انتخاب خوبی است؟

اگر سنتور دست دوم، دارای کیفیت صدایی و قیمت مناسب و از لحاظ فیزیکی دارای سلامت باشد و نگهداری کوک مناسبی داشته باشد، مانعی برای خرید وجود ندارد. البته بسیاری از افراد دوست دارند که با ساز نو شروع کنند. این کار احساس بهتری برایشان ایجاد می‌کند. با این حال یادتان باشد سازهای با کیفیت هرچه قدیمی‌تر شوند، صدایشان با کیفیت‌تر می‌شود.

اما با همه توضیحات گاهی سنتوری های قدیمی که مدت ها دست نخورده یا سازهای مشقی دست دوم، عموماً گزینه های خوبی برای انتخاب نیستند مگر به تشخیص استادتان یا یک متخصص سنتور که ساز را به خوبی بررسی کرده باشد.

سوالات متداول پیرامون راهنمای خرید سنتور

جمع بندی

در آخر بهترین راهنمای خرید سنتور برای ارزیابی کلی سنتور در هنگام خرید، به صورت جمع‌بندی در نظر گرفتن موارد زیر می‌تواند کارتان را ساده کند:

• جنس صدا: بم کریستالی، زنگ دار، صدای بسته و کم حجم، تقه دار نبودن ساز، میزان یکدستی صدای ساز
• جنس چوب: چوب تیره یا روشن، راه راست بودن چوب یا فردار بودن، کهنه یا تازه بودن چوب، سبک و پوک یا سنگین بودن چوب
• کیفیت پرداخت: کیفیت پرداخت ساز، کیفیت رنگ کاری ساز، کیفیت خرک ها، کیفیت سیم، گوشی و ساچمه و سیم گیر و فاکتورهای اضافه مثل معرق یا خاتم یا منبت